Centralna banka Crne Gore ne planira da preduzima mjere kojim bi zaštitila građane koji vraćaju stambene kredite sa varijabilnim kamatnim stopama. To proizilazi iz odgovora koje su Portalu RTCG dostavili iz CBCG, gdje navode da su pravovremeno djelovali u partnerskom odnosu sa bankama, što je rezultiralo stabilnošću u segmentu stambenih kredita koji, kako kažu, u ovom trenutku ne predstavljaju prijetnju po finansijsku stabilnost i ne zahtijevaju preduzimanje daljih mjera.
CBCG: Kvalitet stambenih kredita odobrenih fizičkim licima se poboljšava (Foto: Pixabay)
Na kraju avgusta, prema podacima CBCG, dugovanja za stambene kredite iznosila su 579 miliona eura.
Prema podacima Kreditnog registra prosječna ponderisana nominalna kamatna stopa na stambene kredite su na kraju avgusta ove godine iznosila je 4,96%, dok stambeni krediti sa varijabilnom kamatnom stopom čine nešto manje od 10% ukupno odobrenih stambenih kredita.
U septembru je Narodna banka Srbije na 15 mjeseci ograničila kamatnu stopu na stambene kredite do 200.000 eura. Nominalna kamatna stopa na kredit uzet do kraja jula 2022. godine – ne smije da pređe 4,08 odsto. Odluka NBS je tehnički izbacila euribor iz računice do kraja 2024. godine. Kako su ranije objavili mediji u Srbiji, ta promjena je umanjila rate u prosjeku za 20 odsto. Neko ko plaća ratu 500 eura – od oktobra će plaćati 100 eura manje.
U CBCG kažu da je njihova analiza sprovedena od 30. 06. 2022. godine do 31. 08. 2023. godine pokazala da je u strukturi stambenih kredita došlo do značajnog smanjenja kredita sa varijabilnom kamatnom stopom i to sa 35,08% na 9,9%.
Kako navode to je posljedica preporuke Centralne banke Crne Gore poslovnim bankama, iz septembra 2022. godine, da banke pripreme programe zaštite klijenata, uključujući obavezu informisanja o svim rizicima koje ovakva vrste proizvoda sadrži, odnosno da se klijentima, ukoliko to žele, po povoljnim uslovima omogući prelazak sa varijabilne na fiksnu kamatnu stopu.
„To je učinjeno zbog rasta euribora koji je uticao i na rast varijabilne kamatne stope na stambene kredite“, poručuju iz CBCG.
Pored toga kako navode kvalitet stambenih kredita dobar.
„Bez obzira na rast stambenih kredita u posmatranom periodu za 17%, nominalni iznos nekvalitetnih stambenih kredita se smanjuje za 26%. To je i uticalo na smanjenje učešća nekvalitetnih stambenih kredita u njihovom ukupnom portfoliju i to sa 3,12% na 1,98%. Svi povoljni trendovi koji su prethodno navedeni ukazuju na stabilnost ovog segmenta bankarskog portfolija“, poručuju iz CBCG.
Uprkos ekonomskoj krizi i rastu kamatnih stopa, kvalitet stambenih kredita odobrenih fizičkim licima se poboljšava, poručuju iz CBCG.
“To je u velikoj mjeri posljedica preporuka koje je pravovremeno donijela Centralna banka, kojom je od banaka zahtijevana priprema programa zaštite klijenata. Pravovremenost u djelovanju, uz partnerski odnos sa bankama, rezultirala je stabilnošću u segmentu stambenih kredita, koja u ovom trenutku ne predstavlja prijetnju po finansijsku stabilnost i ne zahtijeva preduzimanje daljih mjera“, saopšteno nam je iz CBCG.
Stambeni krediti za četiri godine uvećani za oko 200 miliona eura
Prema podacima koje su Kreditnom registru dostavile banke, prosječna ponderisana nominalna i efektivna kamatna stopa na stambene kredite su na kraju avgusta ove godine iznosile 4,96%, odnosno 5,57%.
Zanimljivo je da su te kamatne stope, prema podacima koje nam je dostavila CBCG na kraju avgusta 2019. godine bile veće nego sada i da su iznosile 5% odnosno 5,69%.
Za razliku od kamatnih stopa dugovanja po osnovu stambenih kredita rastu iz godine u godinu.
Prema posljednjim raspoloživim podacima kojima Kreditni registar Centralne banke raspolaže, na kraju avgusta ove godine stanje bruto duga (nedospjele i dospjele glavnice) stambenih kredita odobrenih od strane banaka je iznosilo 579 miliona eura, od čega se 99% iznosa odnosilo na stambene kredite odobrene fizičkim licima.
Podaci CBCG kažu da je 31. 08. 2019. godine stanje bruto duga ovih kredita iznosilo 386 miliona eura; na dan 31. 08. 2020. godine 420 miliona eura; na dan 31. 08. 2021. godine 443 miliona eura, a na dan 31. 08. 2022. godine 544 miliona eura.
Za godinu kamatne stope porasle 1%
Kada je riječ generalno o kamatnim stopama u Crnoj Gori, kako nam je saopšteno iz CBCG one su u prethodnom periodu bile pod uticajem odluka monetarne politike Evropske centralne banke (ECB), odnosno imale su uzlazni trend usljed pooštravanja politike i povećanja referentnih kamatnih stopa od strane ECB-a.
„Kao rezultat ovih odluka, euribor se u jednogodišnjem periodu povećao sa oko 0 na preko 4% u avgustu 2023. godine, što je uticalo na povećanje kamatnih stopa u Crnoj Gori. Prenošenje ovog uticaja rasta kamatnih stopa na crnogorsko tržište je bilo u manjem obimu nego što je to bio slučaj sa evropskim međubankarskim tržištem“, saopšteno nam je iz CBCG.
Kako navode, rast prosječne kamatne stope na stanje ukupnih kredita u Crnoj Gori iznosio je oko jedan procentni poen.
| VIII 2022 | IX 2023 | ||
| NS | ES | NS | ES |
| 5,06 | 5,55 | 5,92 | 6,47 |
U tabeli su prikazane prosječno ponderisane aktivne kamatne stope banaka (nominalna i efektivna) – stanja po postojećim poslovima (izvor CBCG)
“Centralna banka Crne Gore očekuje nastavak prenošenja uticaja ove politike i u narednom periodu. ECB je najavila da će nakon septembarskog povećanja ponovo izvršiti analize ekonomskih trendova kako bi formirali budući odgovor. Očekivanja bazirana na usporavanju inflacije, ali i slabijim izgledima rasta za 2024. godinu, ukazuju da za sada ECB ne bi trebalo da ide u nova povećanja referentnih stopa“, poručuju iz CBCG.
Takođe, prema najavama ove institucije, očekuje se da će se tokom 2024. godine zadržati tekući nivo stopa, dok se inflacija u eurozoni ne smanji na ciljani nivo od oko 2%.
“U skladu sa ovim najavama, Centralna banka očekuje da će se postojeći nivo kamatnih stopa u Crnoj Gori zadržati na ovom nivou do kraja 2023. i dijelom u 2024. godini, uz pretpostavku da ne dođe do značajnog povećanja neizvjesnosti i rizika usljed drugih ekonomskih i geopolitičkih faktora na tržištu“, poručuju iz CBCG.
